TÜRKİYE’NİN TAPU SENEDİ: LOZAN ANTLAŞMASI

LOZAN ANTLAŞMASI 24 TEMMUZ 1923

1. Lozan Görüşmeleri

20 Kasım 1922- 4 Şubat 1923

2. Lozan Görüşmeleri

23 Nisan 1923 – 24 Temmuz 1923

Katılan Devletler

İngiltere – İtalya – Yunanistan – Fransa ,Japonya – Romanya – Yugoslavya

Boğazlarla ilgili Görüşmelere Katılanlar; Sovyet Rusya-Bulgaristan

Gözlemci Devlet; ABD

Konferansın Toplanma Yeri Sorunu

TBMM, konferansın İzmir’de toplanmasını istiyordu, böylece; Mustafa Kemal Paşa’nın konferansı etkilemesi kolaylaşacak, Türk heyeti ile TBMM arasındaki haberleşme daha kolay sağlanacaktı. İtilaf devletleri ise uluslararası konferansların tarafsız ülkeler­de toplanması gerektiğini bildirdiler. Konferansın İsviçre’nin Lozan kentinde yapılması kabul edildi.

Konferansa Gönderilecek Temsilci Sorunu

TBMM’yi Lozan Konferansında hükümet başkanı Rauf (Orbay) Bey temsil etmek istiyordu. Amacı Mondros Ateşkesini imzalamakla edindiği kötü izleni­mi silmekti. Mustafa Kemal Paşa Mudanya’da başarılı bir ateşkes imza­lamış olan İsmet Paşa’yı tercih etti. TBMM tarafından İsmet Paşa’nın temsilci olması kararlaştırıldı.

Konferansta Görüşülecek Konular

Türk heyeti, konferansta sadece Kurtuluş Savaşı’yla ilgili ko­nuları değil yüzlerce yıllık sorunları görüşülecektir Türk heyeti iki konuda kesinlikle taviz vermeyecekti, bunlar;

• Ermeni meselesi
• Kapitülasyonların kaldırılması .

Konferansta görüşülecek diğer konularla ilgili olarak ise pa­zarlık yapılacaktı.

Lozan Görüşmelerinin Başlaması ve Kesilmesi

20 Kasım 1922’de başlayan Lozan görüşmeleri bir süre son­ra tıkandı. İtilaf devletleri Türk heyetinden birçok konuda taviz istediler. En çok anlaşmazlık çıkan konular şunlardı;

• Kapitülasyonlar
• Dış borçlar
• Musul sorunu
• Boğazlar sorunu

Bu gelişmeler üzerine Lozan görüşmeleri 4 Şubat 1923’te ke­sildi. Lozan görüşmelerinin kesildiği dönemde Türkiye’de iki önem­li olay meydana geldi.

1. – İzmir I. İktisat Kongresi- 17 Şubat 1923
2. – I. TBMM’nin feshedilmesi 1 Nisan 1923

Lozan Görüşmelerinin Yeniden Başlaması ve Barış Antlaş­masının İmzalanması

Lozan konferansının dağılması üzerine TBMM, boğazlar ve çevresini ele geçirmek için hazırlık yapmaya başladı. İngiliz­lerle savaş tehlikesi ortaya çıktı. İngiltere’de ise kamuoyu yeni bir savaşa karşı Ayrıca İn­giliz sömürgeleri çıkacak bir savaşta yardım göndermeye­ceklerini, diğer Avrupa devletleri ise tarafsız kalacaklarını açıkladılar. Her iki tarafında savaşı göze alamaması üzerine konferans yeniden toplandı. 24 Temmuz 1923’te Lozan Antlaşması imzalandı.

ANTLAŞMANIN MADDELERİ

1-SINIRLAR

Doğu Sınırı    : Görüşülmedi, Kars antlaşması geçerli oldu.

Irak Sınırı       : Musul konusunda anlaşmazlık çıkması üzerine Türkiye ile İngiltere arasında ikili görüşmelere  bırakıldı.

Suriye Sınırı   : 20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması­na göre belirlendi.

Batı Sınırı       : Meriç nehri sınır oldu.

Ege Adaları   : Bozcaada ve Gökçeada Türkiye’ye, Oniki Ada İtalya’ya, diğer bütün Ege adaları silahsızlandı­rılması şartıyla Yunanistan’a verildi. II. Dünya savaşından sonra imzalanan Paris Antlaşması ile 12 Ada Yunanistan’a verildi.

2-BOĞAZLAR

• Boğazların yönetimi başkanlığını bir Türk’ün yapacağı ulus­lararası komisyona bırakılacaktır.
• Boğazların her iki yakasında yirmişer km’lik alan silahsızlan­dırılacaktır.
• Ticaret gemileri serbestçe boğazlardan geçebilecektir.
• Savaş gemilerine tonaj sınırlaması konacak.
• Savaş ihtimali olduğunda Türkiye boğazları silahlandırabilecektir.

3-İSTANBUL’UN DURUMU

İstanbul’un Lozan antlaşması’nın TBMM’de onaylanmasın­dan sonra bir buçuk ay içerisinde İtilaf devletlerince boşaltıl­ması kararlaştırıldı.

4-KAPİTÜLASYONLAR

Kapitülasyonların bütün sonuçlarıyla birlikte kaldırılması kabul edildi.

5-DIŞ BORÇLAR

• En çok Fransa ile aramızda bu konuda sorun çıktı.
• Düyun-u Umumiye İdaresi kaldırıldı.
• Osmanlı borçları Osmanlı Devleti’nden ayrılan devletler ara­sında paylaştırıldı.
• Borçların önemli bir kısmını Türkiye ödedi.
• Borçlar Türk lirası ya da Fransız frangı ile ve taksitler halinde ödendi.

6-PATRİKHANE

• Yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartıyla patrikhane İstan­bul’da kalacak + Seçilen patriği Türk hükümeti onaylayacak

7-YABANCI OKULLAR

• Türkiye’de bulunan bütün yabancı okullar Türk Milli Eğitim sistemine bağlı olacak
• Bu okullar Türk müfettişlerince denetlenecek.

8-SAVAŞ TAZMİNATI

• Yunanistan’dan savaş tazminatı olarak sadece Edirne’nin Karaağaç istasyonu alındı.

9-AZINLIKLAR

• Türkiye’de bulunan bütün azınlıklar Türk vatandaşı sayıldı. Böylece Avrupalı devletlerin içişlerimize karışmaları önlemdi.
• Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları hariç Yunanistan’da­ki Türkler ve Türkiye’deki Rumların yer değiştirmesi kararlaş­tırıldı.

LOZAN ANTLAŞMASI‘NIN ÖNEMİ

• Türkiye’nin bağımsızlığı tanındı.
• Türk milleti açısından I. Dünya savaşı sona erdi.
• Lozan Antlaşması uzun süre geçerli olması açısından diğer antlaşmalara örnek oldu.
• Boğazlar komisyonunun varlığı milli egemenliğimize gölge düşürdü.
• Uzun yıllar süren kapitülasyonlar, dış borçlar, azınlıklar gibi sorunlar çözüldü.
• Irak sınırı hariç diğer sınırlarımız belirlendi.
• Türk bağımsızlık savaşı diğer esir milletlere örnek oldu.

Antlaşmadan Sonra Sorun Olan Konular

• Musul Sorunu
• Hatay Sorunu
• Boğazlar Sorunu
• Dış borçların ödenme şekli
• Nüfus mübadelesi
• Yabancı okullar