Gazali
Akıl
Allah’ın insanlara verdiği en önemli nimetlerden birisidir. İnsan aklı sayesinde iyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı ayırt edebilir. Hak ile batıl arasındaki ayrımı yapabilir.
Not: İnsan akıl ve irade sahibi olması nedeniyle yaptığı davranışlardan ve tercihlerden sorumlu tutulmaktadır.
Sorumluluk
Bir kimsenin verdiği kararların sonuçlarını üstlenmesi, yaptığı ya da yapması gerekirken yapmadığı işlerden dolayı hesap vermek zorunda olması anlamına gelmektedir.
İrade
Dileme, tercih etme, karar verme ve bunlar için gerekli güç ve yeteneğe sahip olmayı ifade eden irade, küllî ve cüzî olmak üzere ikiye ayrılır.
Küllî irade
Allah’ın (c.c) istediğini istediği gibi dilemesi ve seçmesi anlamlarına gelmektedir. Her şeye hâkim olan, her şeyi içine alan iradedir. Allah’ın (c.c) mutlak ve sınırsız iradesidir. İnsanın hangi anneden dünyaya geleceği, ten rengi, göz rengi, soy ve ırk vb. külli iradeye örnek olarak gösterilebilir.
Cüzî irade
Allah (c.c.) tarafından insana verilen sınırlı özgürlük ve insanın tercih etme kabiliyetidir. Ders çalışmak, namaz kılmak, meslek seçmek vb. Cüzî iradeye örnek gösterilebilir.
