KÜÇÜK ÜNLÜ UYUMU

Türkçe bir sözcük düz ünlülerden biri ile başlamışsa (a, e, ı, i) , bu ünlülerden sonra gelen ünlüler de düz olmalıdır.

Örneğin; “salınmak” sözcüğündeki bütün ünlü harfler düzdür. Düz ünlülerden (a, e, ı, i) sonra yine de ünlüler geldiğinden bu sözcük, küçük ünlü uyumuna uymaktadır.

Türkçe bir sözcük yuvarlak ünlülerden(o, ö, u, ü )  biri ile başlamışsa, bu yuvarlak ünlülerden sonra ya dar-yuvarlak (u, ü) ya da düz-geniş ünlüler (a, e) gelmelidir.

Örneğin; “oyulmak” sözcüğünü ele alalım. Bu sözcük yuvarlak ünlü ile başlamış, yuvarlak ünlüden sonra da dar ünlü gelmiştir. Dolayısı ile  sözcük küçük ünlü uyumuna uyar.

“Balkon” sözcüğü ise düz ünlüden sonra yuvarlak ünlü geldiğinden küçük ünlü uyumuna uymaz.

Not: Küçük ünlü uyumuna uyan bir kelime büyük ünlü uyumuna da uymalıdır.

Not: “-yor” eki, hiçbir zaman küçük ünlü uyumuna uymaz.

“Çalışıyor, gülüyor, ağlıyor” gibi kelimeler ilk hecesinin dışında “o” sesi bulunduğundan küçük ünlü uyumuna uymaz. Ayrıca şuna da dikkat etmek gerekir: Küçük ünlü aranırken kelimenin büyük ünlü uyumuna bakılmalıdır.

Küçük Ünlü Uyumuna Aykırı Durumlar

• “a” dan sonra “u” gelirse sözcük küçük ünlü uyumuna uymaz ( bu durum “Tavuk” olarak kodlanabilir.)  
• İlk heceden sonra “o, ö” ünlüleri varsa sözcük küçük ünlü uyumuna uymaz.( bu durum “Horoz” olarak kodlanabilir.)
• “u, ü” den sonra “ı, i“ gelirse sözcük küçük ünlü uyumuna uymaz. ( bu durum “Süpriz” olarak kodlanabilir.)