şadgeldi hoca
Türkçe bir kelimenin ilk hecesindeki ünlü kalın ise (a, ı, o, u), diğer hecelerdeki ünlüler de kalın olmalı; ince ise (e, i, ö, ü), diğer ünlüler de ince olmalıdır. Buna büyük ünlü uyumu denir.
“Arabalarımız” sözcüğü, büyük ünlü uyumuna uyar. Çünkü bu sözcükteki bütün ünlüler kalındır. Sözcük kalın ünlülerle başlayıp kalın ünlülerle devam etmiştir.”
“Eldivenler” sözcüğü, büyük ünlü uyumuna uyar. Çünkü bu sözcükteki bütün ünlüler incedir. İnce ünlülerden sonra ince ünlüler gelmiştir.
“Kitaplar” sözcüğü ise ince ünlüden sonra kalın ünlü geldiğinden büyük ünlü uyumuna uymaz.
Not: “-ki, -ken, -yor, -leyin, -ımtrak, -daş, – gıl ” ekleri büyük ünlü uyumuna uymaz. Ama uyan kullanımlarının da olduğunu bilmeliyiz.
| Ek | Uyduğu Durum | Uymadığı Durum |
| -ki | Evdeki | Kapıdaki |
| -ken | Gelirken | Çalışırken |
| -yor | Bakıyor | Geliyor |
| -ımtrak | Sarımtırak | Yeşilimtırak |
| -leyin | Geceleyin | Sabahleyin |
| -gıl | Teyzemgil | Babamgil |
| -daş | Vatandaş | Meslektaş |
- Kökenleri Türkçe olduğu halde bazı sözcükler büyük ünlü uyumuna uymaz.
- Alma => Elma,
- Karındaş => kardaş =>,
- Ana = > anne
- Kangı => hangı => hangi
. Dilimize yabancı dillerden gelen sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
. Birleşik sözcüklerde ve tek heceleri sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
