içinde , , , , , , , ,

AngryAngry WTFWTF

CÜMLEYE HAKİM OLAN DUYGU

ÜSLUP (DİL VE ANLATIM): Yazarların yapıtlarında kullandıkları dil ve anlatım özelliklerinin tümüne üslup denir. Bir sanat eseri için  “Nasıl anlatıyor? Sorusu üslubu gösterir. Bir eserin cümlelerin uzunluğu, kısalığı; sanatçının sözcük seçimi, sanatlı ya da yalın anlatımı üslûp ile ilgilidir.

Örn “Sanatçı, bu öyküsünde gerçekleri kısa, yalın cümlelerle dile getirmiş. “

İÇERİK: cümlede veya metinde anlatılan konuya içerik denir.“ Cümlede Ne anlatılıyor?” sorusunun cevabı konuyu gösterir.

Örn:  “bu cümlede küçük bir çocuğun maceraları anlatılmaktadır.” cümlesi içerikle ilgilidir.

ÖN YARGI (PEŞİN HÜKÜM):  Bir olay veya kişi veya bir nesne hakkında önceden karar vermektir.

Not: Ön yargı olumlu veya olumsuz olabilir.

  • Bu sorunuma kimse çözüm bulamaz.
  • Bu sene daha başarılı olacağım.

YAKINMA(ŞİKÂYET):  Herhangi kişi, durum veya olay ile ilgili olarak sızlanma, dert yanma, söylenme veya şikâyette bulunmaktır.

  • Yaptığı eleştiriler beni çıldırtıyor.
  • Zamansız yapılan yol çalışması işe geç kalmama neden oldu.

Not: Yakınma cümlelerinde duyulan rahatsızlık başkasına aktarılır

SİTEM: Bir söz, haraket, durum ya da kişi karşısında hissedilen kırgınlık, alınganlık gibi duyguların öfkelenmeden yapan kişiye söylenmesine denir.

  • Ooh, demek beni de hatırlayabildin?
  • Sonunda gelebildin.

Not. Olasılık cümlelerinde anlam içerisinde iki farklı ihtimal çıkarılabilmektedir. Yani olay “Öyle de olabilir, böyle de olabilir.” anlamı hâkimdir

BEĞENME: Herhangi bir şeyden veya bir olaydan hoşlanma iyi ve güzel bulma ve onu takdir etmedir.

  • Buranın muhteşem bir güzelliği var.
  • Bu şiir beni her zaman mutlu etmiştir.

PİŞMANLIK:  Yapılan bir davranışın ya da bir olayda takınılan tutumun yanlışlığını görüp üzülmektir. Pişmanlık aynı zamanda geçmişte yapılmayan şeylerle ilgilidir.

  • Keşke daha özenli davransaydım..
  • Bu davranışımı yapmamalıydım.

HAYIFLANMA: Geçmişte yapılamayanlar, elden kaçırılanlar için duyulan üzüntüye hayıflanma denir. Hayıflanma cümleleri, bir kişinin geçmişte yapamadığı bir işten dolayı duyduğu üzüntüyü anlatan cümlelerdir.

ÖZLEM(HASRET): Bir kişiye, yere veya duruma kavuşma isteğidir.

  • Ah o güzel günler bir daha gelse.
  • Çocukluğum gözümde tütüyor.

ÇARESİZLİK: Herhangi bir durum veya karşılaşılan olay karşısında bir şey yapamama, çaresiz olma.

  • Otobüsü göz göre göre kaçırdım.
  • İşler her gün daha da kötüye gidiyor, elimden bir şey gelmiyor.

KARAMSARLIK: Geleceğe veya içinde bulunulan duruma olumsuz bakmaktır.

  • Bu şehirden asla kurtulamam.
  • Geleceğimden korkuyorum.

UYARI: Herhangi bir sorun, konu veya olay üzerine dikkat çekmek ve uyarmadır.

  • Burada yürümek tehlikelidir.
  • Piknik bittikten sonra ateşin söndüğünden emin olmalısınız.

KÜÇÜMSEME:  Herhangi bir nesnenin, kişinin veya bir olayın özelliklerine önem göstermemek değer vermemek, küçük görmek.

  • Böyle bir yazıyı çocuklar da yazar.
  • Birkaç maçta gol attı diye kendini futbolcu sanıyor.

AZIMSAMA: Her hangi bir şeyin miktar olarak beklenilenden az olduğu kanısına varmak, daha fazlasını istemek, az bulmak, az görmektir.

  • Bu araya da bu mal satılmaz ki…
  • Bu işten alacağımız para ev kirasına bile yetmez.

EŞİTLİK: Herhangi bir konuda, denklik, eşitlik olduğunu ifade eden cümlelerdir.

  • Her öğrenci bu konuda üç soru hazırlayacak.
  • Miras kalan tarlaları bölüştüler

AŞAMALI GERÇEKLEŞME (DURUM): Herhangi bir durumun olumlu ya da olumsuz yönde aşamalı bir şekilde değiştiğini gösteren cümlelerdir.

  • Kazandığımız para gün geçtikçe artıyor
  • Günler geçtikçe daha da özlüyorum.

ŞAŞMA:  Aniden gelişen bir olay veya beklenmeyen bir durum karşısında ne yapacağını hayrete düşme, nasıl davranacağını bilememe, anlamı taşıyan cümlelerdir.

  • Habersiz gideceğini hiç düşünmemiştim.
  • Bu sınav sonucunu hiç beklemiyordum!
  • Ne, demek futboldan hoşlanmıyorsun!

SEVİNÇHoşa giden yada istenilen bir şeyin olmasıyla ortaya çıkan sevinci anlatan cümlelerdir.

  • Yaşasın, bu akşam teyzemlere gideceğiz!
  • Oh be sonunda tatile çıkabileceğim!

ÜZÜNTÜ: Bir kişinin yaşadığı bir olay veya karşısındakinin durumuna duyulan üzüntüyü ifade eden cümlelerdir.

  • Koşuda ayağını incittiğini görünce moralim bozuldu.
  • Zavallı kadın birden yolda düşüp kaldı.

ENDİŞE(KAYGI/KORKU): Olumsuz, kötü bir durumun gerçekleşme olasılığından dolayı duyulan kaygıyı anlatan cümlelerdir.

  • O kadar çok çalıştım birde başarılı olamazsam.

BEKLENTİ: Gerçekleşmesi beklenen davranış ve işleri bildiren cümlelerdir.

  • Bu sınavı kazanacağım.
  • Okullar kapandıktan sonra babam bana yeni bisiklet alacak.

GERÇEKLEŞMEMİŞ BEKLENTİ: Gerçekleşmeyen beklentileri içeren cümlelerdir.

  •  Bu sefer kazanacağını düşünmüştük.
  • Sözde bugün görüşecektik.

YADSIMA(İNKAR/REDDETME): Yadsıma cümleleri, bir kişi tarafından yapılan bir şeyin yapılmadığını, söylenen sözün söylenmediğini veya tanık olunan bir şeyin bilinmediğini ifade eden cümlelerdir.

  • Bu sözleri ben mi söylemişim!
  • Kim demiş bu gün geleceğimi!
  • Ben hiç sana küser miyim?

KANIKSAMA(ALIŞMA): Sürekli meydana gelen bir olayın kişiyi artık etkilememesi durumudur.

  • Bu sene yine şampiyon olamayacağız.
  • insanların ilgisizliği beni rahatsız etmiyor artık

KARARLILIK: Yapılması planlana bir şeyin arakasında durma veya  o karardan vazgeçmeme anlamı taşıyan cümlelere denir.

  • Bu yıl mutlaka köyüme gideceğim.
  • Kim ne derse desin ben takımımın yanındayım.

ONAYLAMA: ortaya konulan bir işin ya da davranışın yerinde ve doğru olduğunun kabul edildiği cümlelerdir.

Not: Evet, peki, tamam, oldu, anlaştık, pekala vb. sözcükler geçer.

  • Arkadaşından özür dileyerek yerinde bir davranış sergiledi.
  • Aferin sana, taptığın davranış çok yerinde oldu.
  • Tamam, yarın balık avına ben de geleceğim.

KESİNLİK: İçinde herhangi bir şüphe ve olasılık barındırmayan, anlamında kesinlik olan cümlelerdir.

Not: kesinlik bildiren cümleler genellikle nesnel anlatımlı cümlelerdir.

  • Burada mesai çıkışı trafik sıkışır.
  • Ders bitmiştir, herkes dışarı çıksın.
  • Ayılar somon balığını sever.

DAVRANIŞ: Birine veya bir şeye karşı sergilenen hâl, hareket, muamele, tavır ve tutumları anlatan cümlelerdir.

  • Uzun yıllardır görmediği arkadaşına uzun uzun sarıldı.
  • Köy halkı bize çok iyi davrandı.

GÖRÜŞ: Bir olay, varlık veya düşünce üzerinde varılan yargıyı belirten cümlelerdir. Kişinin kendi cümleleri olup kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir.

  • Müzik dinlemek insanı dinlendirir..
  • Hepimiz yaptığımız yanlışın farkında olmalıyız.

GÖZLEM: Bir varlığın, durumun veya olayın niteliklerini gözleme dayalı olarak anlatan cümlelerdir.

  • Çalışma odasında her şey altüst olmuştu.
  • Adam merakla sağa sola bakıyordu.

YORUM: Bir konuyla, olayla, durumla, düşünceyle veya edinilen izlenimle ilgili  anlatıcının kendince bir anlam çıkardığı cümlelerdir.

  • Sakatlanmasının nedeni beslenmesine dikkat etmemesidir bence.
  • Yeni aldığı kitabı hızlıca ortadan kaldırdı. Kimsenin görmesini istemedi her halde.

MERAK: Bir konuyla ilgili duyulan merakı ifade eden cümlelerdir.

  • Bu kadar arabanın ne işi var acaba.
  • Parkta oturan kişiler kim ki acaba?

TERCİH(SEÇENEK): Birden fazla olan seçim arasından birinin seçilmesini ifade eden cümlelerdir.

  • Ya bu deveyi güdersin ya da bu diyardan gidersin.
  • Olur mu, olmaz mı bir şey söyler misin artık!

GERÇEKLEŞMEMİŞ NİYET: Yapılması planlanan bir şeyi yapmaktan vazgeçmeyi anlatan cümlelerdir.

* Hafta sonu köye gelecektik ama dayımlar geldi başka bir yere gittik.

Ne düşünüyorsun?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

ÖRTÜLÜ ANLAM

CÜMLEDE ANLAM İLİŞKİLERİ