şadgeldi hoca
İsim ve isim soylu sözcüklerin yüklem görevinde kullanılabilmesini sağlayan eklere ek fiil denilir. Ek fiilin bu görevi dışında çekimli fiilleri birleşik zamanlı fiil yapma görevi de bulunmaktadır. Ek fiil mastar olarak herhangi bir anlamı olmayan “-i(mek)” fiilidir. Konuşmada ve yazmada ek fiildeki “-i” genellikle düşer. Ek fiilin iki görevi bulunmaktadır.
1. İsim veya isim soylu kelimelerin sonuna gelerek onları yüklem yapar.
Ek Fiilin Bilinen geçmiş zamanı (idi)
İsimlere (-idi) eki getirilerek yüklem yapılır. Cümlede öznenin belirtilen durumu gördüğü anlamı vardı.
- Abimin boyu ablamdan uzundu. (uzun idi)
- Her zaman bizden farklı düşünüyordu. (düşünüyor idi)
Ek Fiilin Öğrenilen geçmiş zamanı (imiş)
Öznenin başkasından duyulan bir durum içinde bulunduğunu anlamı vardır.
- Mavi kazağı istiyormuş. (istiyor miş)
- Yerden aldığı silgi benimmiş. (benim imiş)
Ek Fiilin Şart kipi (ise)
İsimlere getirilen (-ise) eki cümleye koşul anlamı katar.
- Duyduklarım doğruysa büyük tartışma çıkacak.
- Yarına kadar haber gelmezse buraya gelebilirsiniz.
Ek Fiilin Geniş zamanı
Bu zaman çekiminde ek fiildiğer çekimlerinde olduğu kadar belirgin değildir. Diğerleri, eklendiği sözcükten “idi”, “imiş”, “ise” diye ayrılabildiği hâlde, geniş zamanda ayrılmaz. Ek fiili geniş zaman eklerini “-im, -sin, idir, -iz, -siniz, -lerdir /-dirler
- O yörenin insanı çok samimi. (dir)
- O benim umut ışığım. (dır)
Ek fiilin Olumsuzu
Ek fiille çekimlenmiş sözcüklerin olumsuzu “değil” edatı ile yapılmaktadır. Değil edatı ek fiille değil arasına gelmektedir
| Çalışkandım | çalışkan değildim. |
| Çalışkanmış | çalışkan değilmiş. |
| Çalışkansa | çalışkan değilse. |
| Çalışkanım | çalışkan değilim. |
2. Basit çekimli eylemleri birleşik Çekimli eylem yapar.
Birleşik Zamanlı Fiiller
Basit zamanlı fiil, fiilin tek bir zaman veya kip bildirecek şekilde çekimlenmesiydi. Bileşikzamanlı fiil ise, fiilin birden çok kip ve zaman bildirecek biçimde çekimlenmesiyle oluşur. Basit çekimli fiillere ek fiilin getirilmesiyle yapılır
- Kendine yeni bir araba bakıyor. (basit cekim)
- Kendine yeni bir araba bakıyordu. ( birleşik cekim)
