şadgeldi hoca
Basit zamanlı fiil, fiilin tek bir zaman veya kip bildirecek şekilde çekimlenmesiydi. Bileşik zamanlı fiil ise, fiilin birden çok kip ve zaman bildirecek biçimde çekimlenmesiyle oluşur. Basit çekimli fiillere ek fiilin getirilmesiyle yapılır. Birleşik zamanlı fiiller üç grupta incelenir.
Hikâye Birleşik Zaman
Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin “idi” şekli getirilerek yapılır.
- Geçen yıl bu zamanlar Bursa’ya gelmiştim(gel-miş-idi-m)
- Hepimiz böyle olacağını biliyorduk(bil-i-yor-idi-k)
Rivayet Birleşik Zaman
Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin “imiş” şekli getirilerek yapılır.
- Sanki biliyormuşum gibi…(bil-i-yor- muş-um)
Şart Birleşik Çekim
Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin “ise” şekli getirilerek yapılır.
- Sabahları erken kalkarsan benimle gelebilirsin. (kalkar-isen)
Birleşik Zamanlı Fiillerin Cümleye Kattığı Anlamlar
Birleşik zamanlı fiiler cümleye zaman anlamı dışında farklı anlamlarda katmaktadırlar. Bunlar;
Küçümseme
“Mış + mış” ekleri cümleye küçümseme, inanmama, alay, kinaye anlamı katar.
- Çok çalışırsa başarılı olurmuşmuş.
- Sabahları erken kalkarmışmış.
Terk Edilmiş Alışkanlık Anlamı
“-r + di” eklerinin beraber kullanımı cümleye terk edilmiş alışkanlık anlamı katar.
- Bir zamanlar her sabah yürürdüm.
- Her gün gizlice buluşur top oynardık.
Gerçekleşmemiş Beklenti Anlamı
“-ecek + ti” eklerinin beraber kullanımı cümleye gerçekleşmemiş beklenti anlamı katar.
- Abim doğum günümde bana saat alacaktı.
- Dayım dün bize gelecekti.
Başkasından Duyma Anlamı
“-r + miş, -yor + muş” eklerinin beraber kullanımı cümleye başkasından duyma anlamı katar.
- Annemler parkta oturuyormuş.
- Bakışları ile insanları etkilermiş.
Kesinlik Anlamı
“-miş + tir” eklerinin beraber kullanımı cümleye kesinlik anlamı katar.
- Tarihi çağlar, yazının bulunmasıyla başlamıştır.
- Kağıtları toplayın sınav sona ermiştir.
Olasılık / İhtimal Anlamı
“-miş + tir” eklerinin beraber kullanımı cümleye olasılık / ihtimal anlamı katar.
- Belki üstümüzden bir kuş geçmiştir.
- Bizim oralarda havalar ısınmıştır.
