admin
DÜNYA BİR KAĞIDA NASIL SIĞAR?
HARİTA BİLGİSİ:
HARİTA: Yerkürenin tamamının veya bir bölümünün, belli oranlarda küçültülerek, kuşbakışı görünüşü ile düzlem üzerine aktarılmasına harita denir.
Bir Çizimin Harita Olabilmesi İçin;
- Belli bir oranda küçültülmüş olmalı (Ölçek Olmalı)
- Kuşbakışı görünüşü ile çizilmiş olmalı
- Bir düzlem üzerine aktarılmış olmalı
KROKİ: Sadece kuşbakışı görünüşü ile bir düzlem üzerine aktarılan ölçeksiz kabataslak çizimlerdir.
ÖLÇEK: Yerkürenin veya bir parçasının belirli oranda küçültülmesi için kullanılan orana denir. îkiye ayrılır.
Kesir Ölçek
Çizik Ölçek.
Lejand: Haritalarda kullanılan sembol ve işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren tablodur.
Haritalar çizilirken karşılaşılan güçlükleri üç bölümde ele almak mümkündür.
- Dünya’nın şeklinin küresel olmasından dolayı küresel yüzeyi düz zemin üzerine aktarmak zordur.
- Yer şekillerinin engebeli olmasından dolayı yüzey şekilleri, tam alanları ve tam şekilleri ile düzlem üzerine aktarılamaz.
- Yerden yükseldikçe görüş alanının genişleyip şekillerin küçülmesi çizimi zorlaştırır.
HARİTA ÜZERİNDE BULUNMASI GEREKENLER:
- Haritanın çizim amacına uygun başlık.
- Haritanın küçültme oranını gösteren ölçek.
- Haritanın yönünün belirlenmesinde kullanılan yön oku.
- Harita anahtarı (Lejand)
- Paralel ve meridyenler.
KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE HARİTALAR:
- FİZİKİ HARİTALAR: Yer şekillerini gösteren haritalardır. Bu haritalardan uzunluk ve alan hesabından başka, eğim hesaplama yükselti belirleme ve profil çıkarma işlemleri de yapılır.
- SİYASİ HARİTALAR: îdari yerleşim birimlerinin sınırlarını gösteren haritalardır.
- İKLİM HARİTALARI: Üzerinde sıcaklık, basınç, yağış gibi iklim elemanlarının dağılışını gösteren haritalardır.
- BEŞERİ VE EKONOMİK HARİTALAR: Nüfus, yerleşme ve insanların ekonomik faaliyetlerini gösteren haritalardır.
- ÖZEL HARİTALAR: Bazı meslek gruplarına ait olan haritalardır. Tıp, Askeri, Jeoloji v.s. gibi haritalardır.
Ölçeklerine Göre Haritalar
Büyük ölçekli Haritalar
Büyük ölçekli haritalarda, yeryüzü şekilleri daha az küçültülerek düzleme aktarıldıklarından daha fazla ayrıntı gösterirler.2
Orta Ölçekli Haritalar
1/200.000 ile 1/500.000 arasında değişen haritalardır. Duvar haritaları orta ölçekli haritalardır.
Küçük Ölçekli Haritalar:
Ölçekleri 1/500.000’den daha küçük olan haritalardır. Atlaslar küçük ölçekli haritalardır.
Büyük ve Küçük ölçekli haritalar arasındaki fark
|
ÖLÇEK
Haritadaki küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, harita uzunluğu ile gerçek uzunluğun birbirine oranıdır. Bir haritanın ölçeği iki şekilde gösterilir.
Kesir Ölçek
Haritalarda uygulanan küçültme oranı kesirle ifade edilir. Kesir ölçekte pay daima 1 ile gösterilir. 1/100 000, 1/2 000 000 gibi paydadaki sayı, çizimin ne kadar küçültüldüğünü ifade eder.
Kesir ölçeklerde, ölçek ile ölçek paydası arasında ters orantı vardır. Ölçeğin paydası büyüdükçe ölçek küçülür, ölçek paydası küçüldükçe ölçek büyür.
Çizgi Ölçek
Küçültme oranının çizgi şeklinde gösterildiği ölçeklerdir. Eşit aralıklara bölünmüş olan çizgi üzerinde, aralıkların gerçekte ne kadar uzaklığa eşit olduğu belirtilir.
Yukarıda verilen ölçekte, haritadaki 1 cm’lik uzunluk, arazide 1 000 000 cm’yi yani 10 km’yi göstermektedir.
Haritalarda genellikle çizgi ve kesir ölçek birlikte kullanılır. Çizgi ölçek, kesir ölçeğe göre daha kullanışlıdır. Bunun nedeni harita, fotoğraf veya fotokopi ile küçültülüp büyütülse de çizgi ölçeğin gösterdiği uzunlukların değişmemesidir.
ÖLÇEKLERİN DÖNÜŞÜMÜ
Kesir Ölçeğin Çizgi Ölçeğe Çevrilmesi
Kesir ölçeğin çizgi ölçeğe çevrilmesi için haritadaki 1 cm’nin gerçekte kaç km’yi gösterdiğinin bulunması
gerekir.
Örnek:
1/1.000. 000 kesir ölçeğinin çizgi ölçek olarak ifadesi nedir?
Çözüm:
Haritadaki 1 cm gerçekte 1 000 000 cm’ye yani 10 km’ye eşittir. Buna göre, 1 cm’nin 10 km olarak gösterildiği çizgi ölçek hazırlanır.
Çizgi Ölçeğin Kesir Ölçeğe Çevrilmesi
Çizgi ölçeğin boyu haritadaki uzunluğu verir. Çizgi ölçek üzerindeki tüm bölümlerin toplamı gerçekteki uzunluğu ifade eder.
