3. ÜNİTE BÖLGEMİZİ TANIYALIM 5. BÖLÜM

DOĞAL AFETLER    1 BÖLÜM

• DEPREM:

Yer kabuğunda  aniden meydana gelen  hareketlenmelere  deprem denir. Yer kabuğunun derinliklerindeki katmanların kırılması yada yer değiştirmesiyle veya  yanardağ faaliyetleriyle oluşan büyük sarsıntılardır.

Depremleri inceleyen bilim dalına sismoloji, süresini ve şiddetini kaydeden alete de sismograf denir.

Depremlerin ne zamanı olacağı, şiddeti ve nerede olacağı önceden bilinmemekle beraber biriken enerjiye bakarak sadece tahminlerde bulunula bilinmektedir. Bu yüzden can ve mal kayıplarının olmaması için her an deprem olacakmış gibi birtakım önlemler almak; bununla beraber deprem anında ve sonrasında nasıl davranılacağını bilmek gerekir.

Ülkemizin büyük bir kısmı aktif deprem kuşağı üzerinde bulunmaktadır.  En riskli bölgeler: Marmara, Doğu Anadolu ve Egedir. En az riskli bölgeler: Konya, Aksaray ve Karaman illerinin bulunduğu bölgelerdir.

Depremin Etkileri:

1. Ülke ekonomisine büyük zararlar verir. Üretimin durmasına neden olabilir.
2. Can ve mal kayıplarına neden olur.
3. İnsanların zerinde uzun yıllar sürecek olumsuz ( bedensel ve sinirsel) etkiler bırakır.
4. Binlerce insanın engelli olmasına neden olabilir.
5. İş gücü ve enerji kayıplarına neden olur.

 Deprem Zararlarını Azaltmak için:

1. Deprem bölgesinde çok katlı binalar yerine daha az katlı binalar yapılmalıdır. Bununla birlikte Binalar fay hatları ve yumuşak zeminler üzerine yapılmamalıdır.
2. Bina yapımında depremlere dayanıklı malzeme kullanılmalıdır.
3. Sıkça Deprem tatbikatları yapılmalı ve halk deprem konusunda bilgilendirilmelidir.
4. Evlerimizde  devrildiğinde insanlara zarar verecek eşyalar sabitlenmelidir.
5. Depreme dayanıksız yapılar yıkılmalı veya güçlendirilmelidir.

• SEL

Şiddetli yağmurlar sonucunda, dereler, çaylar ve nehirler taşması sonucunda, denizlerin oluşan büyük dalgaların kıyıları sular altında bırakması ile, barajlar ya da setler yıkıldığında ortaya çıkan ani, yıkıcı su baskınlarına sel denilmektedir.

Not: Son yıllarda yaşanan sellerde can ve mal kayıplarının artmasının en öneli nedeni çarpık kentleşme ve yerleşim yerlerinin dere kenarlarında kurulmasıdır.

Ülkemizde daha çok Karadeniz bölgesinde görülür

Selden Korunmak için:

1. Dere yatakları temiz tutulmalı, ve Dere yatakları üzerine yerleşim amaçlı yapıların önüne geçilmelidir.
2. Ormanlık alanlar çoğaltılmalı veya var olan bitki örtüsü korunmalıdır.
3. Akarsular üzerinde barajlar ve bentler yapılmalı
4. Şehirlerde atık suların tahliyesi için gerekli altyapı çalışmaları yapılmalıdır.

• HEYELAN (TOPRAK KAYMASI)

Taş, toprak ve kayaların eğimli ve killi toprak yapısına sahip arazilerde yağışın ve yer çekimin etkisi kayarak yer değiştirmesi  heyelan denir.

Nedenleri:

1. Eğimli arazi,
2. Şiddetli yağışlar, Şiddetli depremler
3. Yol yapım çalışmaları ile arazide verilen tahribat.
4. Ormanların yok edilmesi, Seyreltilmesi.

Ülkemizde Heyelanlar en fazla Karadeniz bölgesinde gerçekleşmektedir.

Toprak kaymasında zararı en aza indirebilmek için:

1. Riskli yerlerin yerleşim alanı olarak seçilmemesi ve bu tür arazilere destek duvarlarının yapılması gerekmektedir.
2. Eğimli arazilerin ağaçlandırılması, ve var olan bitki örtüsünün korunması gerekmektedir.