şadgeldi hoca
Şeyh Sait Ayaklanması (13 Şubat 1925)
Sebepleri:
- İngiltere’nin, o sıralarda görüşülen Musul meselesini kendi çıkarları doğrultusunda çözebilmek için bölge halkını kışkırtması ve ayaklanmaları desteklemesi
- Hilafet ve saltanat yanlılarının Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’ndan cesaret alması
- Hilafet ve saltanat yanlılarının eski rejimi geri getirmek istemesi
- Cumhuriyet yönetimini kendi çıkarlarına aykırı gören kişilerin “Din elden gidiyor!” parolasıyla bir kısım halkı kışkırtmaları
Alınan Önlemler:
- Bölgesel seferberlik ilan edildi (Doğu ve Güneydoğu’da).
- Takrir-i Sükûn (Huzuru Sağlama) Yasası çıkarıldı (4 Mart 1925). Bu kanun 1929 yılına kadar yürürlükte kaldı.
- İstiklal Mahkemeleri kuruldu, suçlular cezalandırıldı.
Sonuçları:
- Ayaklanma bastırıldı, ancak Türk ordusu yıprandı.
- Ayaklanmada rolü olduğu gerekçesiyle Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı
- Ayaklanma nedeniyle Musul sorunuyla yeterince ilgilenilememiş ve Irak İngiltere’ye verilmiş (1926-Ankara Ant.)
- Türkiye’de çok partili hayata geçiş için yapılan ilk deneme başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
- Şeyh Sait İsyanı, Türkiye’de çok partili hayata geçiş için ortamın uygun olmadığını ve henüz demokrasinin tam anlamıyla uygulanamadığını göstermiştir.
Not: Şeyh Sait ayaklanması cumhuriyete ve inkılaplara karşı yapılmış ilk büyük isyandır.
Menemen Olayı 23 Aralık 1930
- Derviş Mehmet ve adamları Menemen’de olay çıkardı
- Olayı bastırmak isteyen asteğmen Kubilay öldürüldü.
- Alınan tedbirlerle isyan bastırıldı.
- Olayı çıkaranlar İstiklal mahkemelerinde yargılanarak ağır cezalara çarptırıldı
- Menemen olayı rejime yönelik ikinci harekettir.
- Serbest Cumhuriyet Partisi’nin feshedilmesindeki haklılık anlaşılmıştı
- 1946’ya kadar çok partili hayata geçilmesi gecikmiş
