OSMANLI DEVLETİ’NİN SON SAVAŞI: I. DÜNYA SAVAŞI

Osmanlı Devletinin Savaşa Girme Nedenleri

1.Başta Balkanlar olmak üzere kaybettiği toprakları geri almak istemesi.         

2.İttihatçıların Almanlara sempati duyması, Almanya’nın savaşı kazanacağına inanılması.

3.Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi.                                                               

4.Kapitülasyonlar ve Duyun-u Umumiye’den dolayı İngiltere ve Fransa’nın ekonomik baskısından kurtulmak istemesi.

5.İngiltere’den kaçan Goben ve Breslav adlı iki Alman gemisinin Yavuz ve Midilli adı verilerek satın alındığının bildirilmesi ve Karadeniz’e geçen bu gemilerin Rusya’nın Sivastopol ve Odesa limanlarını bombalaması

Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni I.Dünya Savaşı İçine Çekme Nedenleri

1.Almanya’nın halifelik makamını kullanarak İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki müslümanları ayaklandırmak istemesi.

2.Almanya’nın yeni cepheler açarak İtilaf devletlerinin kendi üzerindeki baskısını hafifletmek istemesi.

3.Almanların, İngilizlere ait Osmanlı toprakları üzerinden geçen Uzak Doğu sömürge yollarını ele geçirmek istemesi

4.Almanya’nın Musul-Kerkük petrollerinden yararlanmak istemesi

5.Almanya’nın, İtilaf devletlerinin Boğazlar yoluyla Rusya’ya yardım göndermesini önlemek istemesi.

OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

Topraklarımızda                                                     Topraklarımız Dışında

 Kafkas (taarruz)                                                                    Makedonya

 Kanal   (taarruz)                                                                     Galiçya

 Filistin-Suriye(savunma)                                                        Romanya

 Irak (savunma)

 Çanakkale (savunma)

 Hicaz-Yemen(savunma)

Kafkas Cephesi : Doğu Anadolu’nun Ruslar’ın eline geçmesini engellemek, daha önce kaybedilen toprakları geri almak, Kafkaslar’ı ele geçirerek Turan İdealini gerçekleştirmek amaçlanmıştır.Almanlar ise Bakü petrollerini ele geçirmek için Osmanlıyı kışkırtmıştır.
Osmanlı Devleti soğuk, hastalık ve açlık karşısında yaklaşık 100.000 şehit vermiştir. Ruslar ilerleyerek Muş, Bitlis, Van, Erzurum ve Trabzon’a kadar Doğu Anadolu’yu ele geçirmiş, Mustafa Kemal, Muş ve Bitlis’i bizzat kurtarmıştır.1917 Bolşevik ihtilalinin çıması üzerine 3 Mart 1918 Brest-Litowsk Antlaşması ile Rusya savaştan çekilmiş Kafkas cephesi kapanmıştır.Kars, Ardahan Batum Osmanlıya bırakılmıştır. Rusya’da ihtilalin çıkması ve Brest-Litowsk Antlaşması’yla kapanmıştır.

Kanal Cephesi:Osmanlı’nın Mısır’ı geri alma,İngiltere’nin Uzak Doğu sömürgeleriyle bağlantısını kesme ve Süveyş Kanalı’nı ele geçirme düşüncesiyle açılmıştır.3 şubat 1915 te başlamış Alman desteğiyle iki kez harekat düzenlenmiş,fakat başarılı olunamamıştır.

Suriye-Filistin Cephesi:Osmanlılar İngilizler’in Süveyşten kuzeye ilerleyişini durdurmak istemiş İngilizler Halep’e kadar ilerlemişlerdir.Yıldırım orduları komutanı M.Kemal İngilizleri Halep’in kuzeyinde durdurmuş Misak-ı Millinin Suriye sınırı çizilmişti

 Not:Mustafa Kemal’in I. Dünya Savaşı’ndaki son görevi en son kapanan Suriye Cephesinde Yıldırım Orduları grup komutanlığıdır.

Irak Cephesi :İngiltere Rusya’ya karadan yardım yapmak ve Musul- Kerkük petrol bölgelerini ele geçirmek ve Hint deniz yolunun güvenliğini sağlamak amacıyla taarruza geçmişse de Osmanlı orduları tarafından Kut’ül-Amare bölgesinde durdurulmuşlardır. Fakat yardım alan İngilizler ilerleyerek Bağdat’ı ele geçirmişlerdir.

Çanakkale Cephesi (18 Mart 1915) :  İtilaf Devletlerinin;Rusya’ya yardım etmek,Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak,Boğazlar’ı ve İstanbul’u ele geçirerek jeopolitik açıdan avantaj elde etmek, Balkan Devletlerini kendi yanlarında savaşa çekerek yeni cepheler açmak ve savaşı kısa sürede sona erdirmek istemeleri amacıyla açılmıştır.

•   İngiliz ve Fransız donanmaları Çanakkale Boğazı’na saldırmış, savaş başlamıştır (19 Şubat 1915).
• Nusret mayın gemisinin başarılı çalışmaları, Türk askerinin kahramanlığı ve topçuların isabetli atışları karşısında İtilaf devletleri gerek denizde gerekse karada mağlup olmuşlardır.
• Düşman askerleri sekiz ay sonra savaştan çekilmek zorunda kalmıştır (9 Ocak 1916).

Sonucunda;

• Savaş en az 2 yıl daha uzamıştır.
• Bulgaristan Osmanlı Devleti’nin yanında savaşa girmiştir.
• İngiltere ve Fransa’nın itibarı sarsılmıştır.
• Rusya’ya yardım yapılamayınca Çarlık Rejimi zor duruma düşmüş ve 1917 Bolşevik ihtilali’ne zemin   hazırlamıştır.
• Mustafa Kemal’in Anafartalar, Conkbayırı, Arıburnu ve Kireçtepe’de elde ettiği başarıları, Milli Mücadele’ye lider olmasını sağlamıştır.
• Osmanlı devletinin başarılı olduğu tek cephedir.

 Hicaz ve Yemen Cepheleri : . Osmanlı Devleti’nin kutsal yerleri İngilizler’den korumak istemesi üzerine, bu cephelerde İngilizler’le ve onların kandırdıkları Araplar’la mücadele edilmiş ve bu topraklar kaybedilmiştir.
Not1:İslamcılık fikrinin geçerliliğinin kaybedildiği görülmüştür.
Not2: Osmanlılar’dan ayrılan en son topluluk Araplar’dır.

Romanya, Makedonya, Galiçya Cepheleri : Müttefiklerine yardım amacıyla ordular gönderilen bu cephelerde Osmanlı; Rusya, Romanya ve Fransa ile mücadele etmiş, fakat başarılı olamamıştır.

Ermeni Sorunu ve Zorunlu Göç

Ermeniler, I.Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nde mücadele eden Türk ordusuna karşı Rusya’nın yanında yer aldılar.

Ermenilerin çıkardıkları isyanların yaygınlaşması üzerine 27 Mayıs 1915 tarihinde Sevk ve iskân Kanunu çıkarıldı. Anadolu’da yaşayan Ermenileri, Osmanlı sınırları içinde bulunan ve savaş alanı olmayan Suriye ve Irak’ın kuzey vilayetlerine göç (tehcir) ettirdi.

Ermenilerin göçleri sırasında, alınan tedbirlere rağmen, savaş ortamının getirdiği asayişsizlik, tabiat şartlarının etkisi ve salgın hastalıklar nedeniyle Ermenilerin bir kısmı hayatlarını kaybettiler.

WİLSON İLKELERİ ( 8 OCAK 1918)

Önemli Bilgi: Gizli antlaşmalara tepki olarak 8 ocak 1918de Wilson ilkeleri açıklanmıştır.

A.B.D. başkanı Wilson, savaş sonrası düzeni sağlamak ve barışı korumak amacıyla 14 maddelik ilkelerini yayınlamıştır. Buna göre :

• Boğazlar bütün devletlere açık olacak.
• Her millet kendi geleceğini kendisi tayin edebilecek, Türkler nüfus yoğunluğuna sahip oldukları bölgelerde bağımsız olarak yaşayabilecekler, azınlıklar nüfus çoğunluğuna sahip oldukları bölgelerde bağımsız devletler kurabilecek.
• Savaş sonrası toprak işgali olmayacak yenen devletler yenilenlerden toprak almayacak.
• Mağlup devletlerden savaş tazminatı alınmayacak.
• Gizli anlaşmalar iptal edilecek, barış görüşmeleri açık olacak.
• Alsace Lorainne bölgesi Fransa’ya verilecek.
• Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak.
• Sömürgecilik yapılmayacak.
• Ülkeler arası silahlanma yarışına son verilecek.

Not1:İtilaf Devletleri toprak elde etmek için Paris Barış Konferansı’nda manda ve himaye fikrini ortaya atmıştır.

Not2: İtilaf Devletleri Wilson İlkeleri’ne ters düşmemek için Mondros Antlaşması’na 7. ve 24. maddeleri koymuşlardır.

I.DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI

• Savaştan en karlı devlet İngiltere çıkmış ve Avrupa’nın bir numaralı devleti olmuştur
• Fransa, Almanya’nın etkisinden kurtularak ikinci güçlü devlet haline gelmiştir.
• İtalya, Avusturya’dan toprak almış ve Oniki Adalar’a hakim olmuştur.
• Rus, Alman, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı imparatorlukları yıkılmış yeni milli devletler kurulmuştur.
• Litvanya, Letonya, Estonya, Finlandiya, Yugoslavya, Çekoslovakya, Polonya, Macaristan, SSCB kurulan yeni devletlerdir.
• Avrupa’da denge boşluğu meydana gelmiştir.
• Yenilen devletlerde rejim değişikliği olmuştur.
• Dünya barışını sağlamak için merkezi Cenevre’de olan Milletler Cemiyeti kurulmuştur.
• Sömürgeciliğin yerini manda ve himayecilik almıştır.
• Sınırlar çizilirken “milliyetçilik” ilkesi dikkati alınmadığından “azınlıklar” meselesi çıkmıştır.
•  I.Dünya Savaşı’nı bitiren antlaşmalar II.Dünya Savaşı’nın zeminini hazırlamıştır.