admin
Hititler
- Kızılırmak yayı çevresinde Hattuşaş (Boğazköy) merkez olmak üzere kurulmuşlardır.
- Devletin başında aynı zamanda başkomutan, başyargıç ve başrahip yetkilerine sahip bir kral bulunurdu.
- Kraldan sonra en yetkili kişi TAVANANNA adı verilen kraliçeydi. Tavananna kral olmadığı zaman onun yerine bakar ve Pankuş meclisine başkanlık ederdi.
- Devlet yönetiminde asillerden oluşan PANKUŞ adı verilen bir meclis yetkiliydi. Bu meclisin kral ve kraliçeyi bile yargılama yetkisi vardı.
- Hitit kralları Tanrılara hesap vermek amacıyla ANAL adı verilen yıllıklar yazdırmışlardır. Anallarda her şey olduğu gibi yazıldığı için tarafsız tarih yazıcılığının başlangıcı sayılır.
- Hititleri dini çok Tanrılıydı. Kendi tanrılarından başka ülkelerin Tanrılarını da kutsal saydıkları için Hititlerin ülkesine BİN TANRI İLİ adı verilmiştir.
- Hititlerin temel geçim kaynakları, tarım, hayvancılık ve madencilikti.
- Hititler Mezopotamya uygarlıklarından öğrendikleri çivi ve hiyegrolif yazısını kullanmışlardır.
- Babil ve Asur kanunlarını geliştirerek fidye esasına dayanan hukuk kuralları yapmışlardır.
- Hititler, Suriye’nin egemenliği için Mısırlılarla savaşmışlar (Kadeş Savaşı) bu savaş sonucunda imzalanan Kadeş Anlaşması tarihin bilinen ilk yazılı anlaşmasıdır.
- Hititler, Asurlularla ticaret yaparak etkileşmişler ve onlardan çivi yazısını öğrenmişlerdir.
Frigler
- Hitit varlığının Anadolu’da zayıflaması üzerine Gordion (Polatlı) merkez olmak üzere Sakarya nehrinin kenarında kurulmuşlardır.
- Krallarına Midas adı verilir.
- Friglerin temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır.
- Tarıma oldukça önem veren Frigler, hukuk kuralları da buna dayalı olarak hazırlanmış olup saban kırmanın ve öküz kesmenin cezası idamdı.
- Tarım dini inançları üzerinde de etkili olmuştur. Friglerin en ünlü Tanrıçası bereket tanrıçası Kibele’ydi.
- Hayvancılığa bağlı olarak Tapates adı verilen ünlü halı ve kilimleri dokumuşlardır.
- Maden işlemeciliğinde ileri giden Frigler, elbiselerini vücutlarında tutmak için “fibula” adı verilen çengelli iğneyi ve “göbekli hamam tasını” icat etmişlerdir.
- Frigler, mobilya işlemeciliğinde de ileri gitmişlerdir.Çivi kullanmadan ahşap masa yapabiliyorlardır. Hatta ahşap oyuncaklar yapmışlardır.
- Krallarını TÜMÜLÜS adı verilen yığma tepe mezarlara gömmüşlerdir.
- Friglere Kimmerler son vermiştir.
Lidyalılar
- Batı Anadolu’da Gediz ve Menderes ırmakları arasında Frig hâkimiyetinin sona ermesinden sonra kurulmuşlardır.
- Başkentleri Sard’tır. (Salihli, Manisa)
- Efes’ten başlayıp Mezopotamya’ya Asur başkenti Sus’a kadar uzanan Kral Yolunu yapmışlardır. Bu yol doğu-batı arasında ticaretin gelişmesini sağlamıştır. Bu yol, Anadolu ve Mezopotamya arasındaki kültürel, ticari ve siyasi etkileşimi hızlandırmıştır.
- Lidyalılar, ticareti kolaylaştırmak ve hızlandırmak amacıyla takas usulüne son vererek parayı icat etmişlerdir.
- Lidyalıların yaşadıkları coğrafya zengin yer altı ve yerüstü kaynaklara sahip olduğundan madencilik, kuyumculuk, tarım ve hayvancılık yaygın ekonomik faaliyetlerdendir.
- Lidyalılar Frigler gibi Tümülüsler, İyonlar gibi saraylar yapmışlardır.
- Lidyalılar devamlı ve milli bir ordu yerine paralı askerlerden oluşan bir ordu kurmuşlar bu yüzden kısa sürede yıkılmışlardır. Lidyalılar M.Ö. 546’da Persler son vermiştir.
İyonlar
- Yunanistan’da yaşayan Akalar ve Dorların istilasından kaçarak Batı Anadolu’da İzmir ve çevresine gelmişler burada şehir devletleri kurmuşlardır.
- Milet, Efes, Foça gibi 12 şehir devleti kuran İyonlarda siyasi birlik yoktu.
- Deniz ticaretinde ileri giden İyonlar Akdeniz, Ege, Marmara Ve Karadeniz’de pek çok ticaret kolonisi kurmuşlardır.
- İlkçağ Anadolu uygarlıkları arasında bilim ve sanatın en çok geliştiği uygarlıktır. Özgür düşünce ortamı sonucu Heredot (Tarih), Thales (Matematik), Diyojen (Felsefe), Hipokrat (Tıp) ve Pisagor (Matematik), Homeros (Edebiyat) gibi pek çok düşünür burada yaşamıştır.
İyonlarda özgür düşüncenin gelişmesini sağlayan nedenler şunlardır:
a) Dinsel baskının olmaması
b) Şehir devletlerinde siyasi baskının olmaması
c) Deniz ticareti sayesinde ekonomik gücün yüksek olması
d) Ticaret yollarını bitiş noktasında yer almaları.
- İyonlara Persler son vermiştir.
Urartular
- Van gölü ve çevresinde kurulmuşlardır.
- Başkenti Tuşpa (Van)dır.
- Madencilik, kaya oymacılığı ve süsleme sanatında ileri gitmişlerdir. Bakır, demir, altın ve gümüş madenlerini işlemişler. Yaptıkları desen ve motifleri ile dikkat çeken madeni eşyaları komşularına satmışlardır. Fildiği oymacılığı, mühürcülük ve takı işlemeciliğinde de ileri gitmişlerdir.
- Urartulardan kalan eserlerin çoğu günümüze ulaşmıştır. Van kalesi bunlardan birisidir.
- Dağlık olan alanlarda sulama yapabilmek için bentler, sulama kanalları, barajlar yapmışlardı. Şamran su kanalı bunlardan birisidir ve günümüzde de kullanılmaktadır.
- Urartular askerliğe ve savunmaya önem vermişlerdir. Kaleler ve surlar yapmışlardır. En ünlü Tanrıları savaş tanrısı Haldi’dir.
- Ahiret inancı olduğu için mezarlarını ev ve oda şeklinde yapmışlar ve ölüleri eşyaları ile gömmüşlerdir.
- Urartular çivi ve hiyegrolif yazısını kullanmışlardır.
- Urartulara Medler son vermişlerdir.
