6. SINIF SOSYAL BİLGİLER YERYÜZÜNDE YAŞAM 5. BÖLÜM

MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI

İlkçağ’da Fırat ve Dicle nehirleri arasın kalan bölgeye “iki nehir arası” anlamında Mezopotamya adı verilmiştir. İkliminin uygun, topraklarını verimli, nehirlerinden sulamada yararlanılabilmesi, göç yolları üzerinde yer alması ve ticaret merkezi olması nedeniyle tarihte pek çok uygarlık kurulmuştur. Buna rağmen bölgede taş bulunmaması, eserlerin kerpiçten ve tuğladan yapılması, bolca istilalar nedeniyle günümüze fazla eser ulaşmamıştır.

Sümerler

• Mezopotamya Uygarlığı’nın kurucusu Sümerler’dir.
• Şehir devletleri halinde yaşamışlardır. Ur, Uruk, Eridu, Lagaş gibi şehir devletleri kurmuşlardır. Şehir devletlerini yöneten kişilere Patesi adını vermişlerdir.
• Sümerlerde çok tanrılı din hâkimdi.
• Bölgede sulama kanalları açarak ve bataklıkları kurutarak tarım yapabilecek araziler elde etmişlerdir.
• Şehirlerini Ziggurat adını verdikleri tapınakların çevresinde kurmuşlardır.
• Sümerler yazıyı kullanan ilk uygarlıktır. Yazıyı kil tabletler üzerine yazmışlar ve şekiller çiviye benzediği için çivi yazısı olarak adlandırmışlardır.
• Sümerlerin kullandığı yazı, Asurlu tüccarlar tarafından Anadolu’ya getirilmiş, böylece Anadolu Tarihi Çağlara girmiştir.
• Yaratılış ve Gılgamış (Gılgameş) Sümerlere ait önemli destanlardır.
• Dünyanın bilinen ilk uygarlığıdır.
• Dört işlemi kullanmışlar, sayıları bulmuşlar ve çemberi 360⁰ ye bölmüşlerdir.

• Gezegenlerin hareketlerini incelemişler, ay ve güneş tutulmasını hesaplamışlardır. Böylece astronomi biliminin ortaya çıkmasını sağlamışlardır.
• İlk yazılı kanunlar Sümer kralı Urgakina tarafından yapılmıştır.
• Ay yılı takviminin temellerini atmışlardır.
• Öldükten sonra yaşam inancı yoktur.
• Tekerleği ve ilk tekerlekli arabayı icat etmişlerdir.
• Güneş sistemindeki beş gezegeni ve burçları buldular.
• Oymacılık ve kakmacılık sanatları gelişmiştir. Ama asıl geçim kaynakları tarımdır.

Babilliler

•  M.Ö. 2000’li yıllarda Mezopotamya’ya hakim olmuşlardır.
• Devletin merkezi Babil’dir.
• Babillilerin temel geçim kaynakları tarım, hayvancılık ve ticaretti.
• Ülkenin en ünlü kralı HAMMURABİ’dir. Kendisi Sümer yasalarını düzenleyerek (iki toplum arasındaki etkileşimin kanıtı) sert ve kapsamlı bir hale getirmiş ve tarihinin bilinen ilk anayasası olan HAMMURABİ kanunlarını hazırlamıştır. Bir taşa kazınan ve 282 maddeden oluşan bu yasalar herkesin görmesi için şehir merkezine dikilen bu yasalar oldukça sert olup göze göz, kana kan ve dişe diş esasına dayanır. Bu kanunlar sayesinde ülkede adalet ve güven sağlanmıştır.
• Zigguratların Babillilerde de görülmesi iki toplum arasında etkileşim olduğunu gösterir.
• Babillerde sosyal sınıf farkları vardı, halk köle ve hür olarak ikiye ayrılırdı.
• Mimaride ileri giden Babilliler Babil’in Asma Bahçeleri’ni ve ay ve güneşi gözlemek için Babil Kulesi’ni yapmışlardır.

Asurlar

• Başkentleri Ninova’dır.
• Asurlular ticaretle uğraşmışlardır. Ticaret amacıyla Anadolu’ya gelmişler ve bu sayede zengin olmuşlardır.
• Anadolu’ya gelen Asurlu tüccarlar çivi yazısını da Anado-lu’ya getirmişlerdir. Böylece Anadolu’da yazı kullanılmaya başlanmıştır.
• Anadolu’da yazının kullanılmaya başlanması ile Anadolu için Tarih Öncesi Çağlar sona ermiş, Anadolu’da Tarih Çağları başlamıştır.
• Asurlulara ait yazılı tabletler Kayseri Kültepe’de bulunmuş-tur.
• Ülkelerindeki tüm çivi yazılı eserleri toplayarak dünyanın ilk kütüphanesini kurmuşlardır.
• Persler tarafından yıkılmışlardır.