şadgeldi hoca
CÜMLENİN KONUSU:
Karşımıza çıkan bazı sorularda bir cümle verilir ve bu cümlede neyin anlatıldığı, yani cümlenin konusu sorulur. Cümlede üzeride durulan kavramlar cümlenin konusunu vermektedir.
Bu sorularda yapılması gereken, verilen cümleyi yorumlayarak anlatılanı sözlerle ifade edebilmektir. Bunun için cümleye “neyi anlatıyor?” sorusu sorulur ve sorunun cevabı bulmaya çalışılır. Ortaya çıkan cevap cümlenin konusu olacaktır.
CÜMLENİN ANA FİKRİ (ANA DÜŞÜNCESİ)
Asıl anlatılmak istenen fikir veya cümlede verilmek istenen mesaja ana fikir denmektedir.
Bu tip soruların çözülürken dikkat edilmesi gereken verilen cümleyi yorumlayarak metnin söyleniş nedeninin bulunmasıdır. Unutmayın ki hiçbir cümle boş yere söylenmez, her cümlenin bir söyleniş amacı vardır. Kaşımıza çıkan bu tip sorularda yapmamız gereken onu bulmaktır.
“Bu cümlede yazar bize ne demek istedi?” sorusuyla anlatılmak isteneni bulabiliriz.
CÜMLEDEN ÇIKARILAMAYACAK YARGI
Bu tür sorularda verilen cümle içerisinden çıkarılamayacak olan veya cümle ile çelişen bir anlamın bulunması istenmektedir.
Bu tür sorularda;
- ilk olarak cümle çok iyi okunmalı, cümlede geçen ifadelerden çıkarılabilecek sonuçlar iyi tespit edilmelidir.
- Cümleden çıkarılacak yargıyı bulmaktır.
- Çıkarılacak yargıya bağlı yargıya en yakın yargıları bulmak
üç adım dikkatli bir şekilde takip edildikten sonra cümle ile ilgili çıkarılmayacak sonuca ulaşılabilecektir.
Örnek
Selimi bugün okula annesi getirdi.
Bu cümleden çıkarılabilecek ve çıkarılamayacak anlamları bulalım:
- “Selim okula babası da getirmektedir.”
2. “selim okula tek de gelmektedir.”
3. “selimi okula her gün okula yanında birisi ile gelmektedir. .”
4. “Selim okulun en başarılı öğrencisidir.
Yukarıdaki cümleleri incelediğimizde İlk üç yargıyı çıkarılabilirken 4. yargıyı verilen cümleden çıkaramıyoruz.
CÜMLE TAMAMLAMA
Verilen cümlelerde veya karşılıklı konuşma metinlerinde boş bırakılan yerlerin anlam bütünlüğünü ve uyumunu sağlayacak şekilde doldurulmasıdır.
Yapılacak iş, cümlenin gelişinden çıkarılan anlam doğrultusunda boşlukları doldurmaktır. Bu yapılırken dil bilgisi kuralları göz önünde bulundurulmalıdır. Yani eklenecek sözcüklerin hem anlamca hem de yapıca cümleye uygunluk taşıması gerekir.
Tamamlanacak ve tamamlayacak cümleler ya da sözler arasında;
– Anlamsal ilişki doğru kurulmalıdır.
– Zaman ve kişi yönünden uyum olmalıdır.
– Cümleleri anlamca bağlamak için uygun bağlaçlar kullanılmalıdır.
Böyle sorular seçeneklerden gidilerek de çözülebilir.
Örnek
» Anneme Anneler Günü için bir ………………… aldım.
Anneler Günü’nde çocuklar annelerine hediye alır. Öyleyse bu boşluğu “hediye” sözcüğüyle tamamlayabiliriz.
CÜMLE OLUŞTURMA
Sözcük ya da sözcük gruplarına ayrılmış olarak verilen cümlelerin genellikle anlamlı ve kurallı bir cümle haline getirilmesi istenir.
Yapılacak iş, öncelikle yüklemi belirlemek ve eğer kurallı bir cümle isteniyorsa yüklemi sona yerleştirmek, daha sonra varsa edat gruplarını, bağlaçları ve tamlamaları bulmaktır.
DÜŞÜNCENİN YÖNÜNÜ DEĞİŞTİREN SÖZCÜKLER
Cümle içindeki kelimeler anlamca birbirini tamamlar. Fakat bir konudan başka bir konuya geçilirken “fakat, ama, lakin, ancak, oysa, ne var ki, yalnız, halbuki” gibi anlamın akışını değiştiren sözcükler kullanılabilir. Bu tür sözcükler cümlede anlamın akışını değiştiren sözcüklerdir.
Örnek
» Ahmet çalışkan, dürüst, efendi bir öğrencidir; ama …
“ama” bağlacından sonra kullanacağımız ifade daha önce kullanacağımız ifadenin zıddı olacaktır.
Ahmet çalışkan, dürüst, efendi bir öğrencidir; ama yazısı güzel değil.
ifade olumlu ifade olumsuz
» Hasta kadın, iyileşmek için doktor doktor dolaştı; ne var ki hastalığına çare bulamadı.
» Ankara güzel, düzenli, planlı bir şehirdir; fakat denize kıyısı yoktur.
» Parası yok, arkadaşı yok, gidecek kimsesi yok; yalnız temiz bir kalbi var.
» Gelemeyeceğini söyledi, hâlbuki vakti vardı
